Prace dotyczące ekspozycji ludzi na pola elektromagnetyczne (PEM) w ITU


Fryderyk Lewicki*


Prace dotyczące oceny ekspozycji ludzi na PEM są w ITU prowadzone od 1997 r., głównie w sektorze ITU-T. Pewne prace, głównie dotyczące aspektów regulacyjnych są prowadzone w sektorze ITU-D, a w znacznie mniejszym zakresie prace prowadzi także ITU-R.

Prace dotyczące PEM w ITU-T SG5 „Environment, climate change and circular economy”

W okresach badawczych (ang. study period) 1997-2000 i 2001-2004 pracami ITU-T dotyczącymi PEM kierował Jeffrey Boksiner z Telcordia Technologies (USA). W okresach badawczych 2005-2008, 2009-2012, 2013-2016, a także w obecnym okresie badawczym 2017-2020 pracami kieruje Fryderyk Lewicki (Orange Polska S.A., wcześniej Telekomunikacja Polska S.A.). Prace te są obecnie prowadzone w temacie Q3/5 „Human exposure to electromagnetic fields (EMFs) from information and communication technologies (ICTs)” w ramach „Working Party WP1/5: EMC, lightning protection, EMF”, którego pracami kieruje Fryderyk Lewicki z Orange Polska S.A. 

W ITU-T opracowano dotąd 10 Zaleceń dotyczących tej tematyki (są one bezpłatnie dostępne na stronie internetowej ITU-T SG5: https://www.itu.int/ITU-T/recommendations/index_sg.aspx?sg=5):

  • Recommendation ITU-T K.52 (2000/2017) - Guidance on complying with limits for human exposure to electromagnetic fields – zawiera oprogramowanie „K.52calculator”
  • Recommendation ITU-T K.61 (2003/2017) - Guidance on measurement and numerical prediction of electromagnetic fields for compliance with human exposure limits for telecommunication installations
  • Recommendation ITU-T K.70 (2007/2017) - Mitigation techniques to limit human exposure to EMFs in the vicinity of radiocommunication stations – zawiera oprogramowanie „EMF Estimator”
  • Recommendation ITU-T K.83 (2011/2014) - Monitoring of electromagnetic field levels
  • Recommendation ITU-T K.90 (2012/2017) - Evaluation techniques and working procedures for compliance with exposure limits of network operator personnel to power-frequency electromagnetic fields– zawiera oprogramowanie „EMFACDC”
  • Recommendation ITU-T K.91 (2012/2017) - Guidance for assessment, evaluation and monitoring of human exposure to radio frequency electromagnetic fields – zawiera oprogramowanie “Uncertainty calculator” i “Watt_Guard”, oraz aplikacje mobilne “EMF-guide” i „EMF Exposure”
  • Recommendation ITU-T K.100 (2014/2017) - Measurement of radio frequency electromagnetic fields to determine compliance with human exposure limits when a base station is put into service
  • Recommendation ITU-T K.113 (2015) - Generation of radiofrequency electromagnetic field level maps
  • Recommendation ITU-T K.121 (2016) - Guidance on the Environmental Management for Electromagnetic Radiation from  Radiocommunication Base Stations
  • Recommendation ITU-T K.122 (2016) - Exposure levels in the close proximity of the radiocommunication antennas

Z powyższego zestawienia widać, że prace prowadzone w ITU-T obejmują bardzo szerokie spektrum zagadnień, ale koncentrują się na aspektach technicznych oceny poziomu ekspozycji ludzi na pola elektromagnetyczne. ITU nie zajmuje się oceną wpływy PEM na zdrowie ludzi, ponieważ ta część zagadnienia leży w kompetencjach WHO. ITU ma natomiast kompetencje w zakresie oceny czy instalacje i systemy telekomunikacyjne wytwarzają pola PEM zgodne z dopuszczalnymi poziomami promieniowania.

Z powyższego zestawienia wynika także, że ITU-T dąży do tego, aby Zalecenia były jak najbliższe rzeczywistym potrzebom, napisane językiem prostym i zrozumiałym dla możliwie szerokiego grona odbiorów. Do wielu Zaleceń dołączone jest oprogramowanie i aplikacje mobilne, których zadaniem jest ułatwienie stosowania tych Zaleceń.

ITU-T opracowało także 3 suplementy, a więc dokumenty o charakterze informacyjnym:

  • K Suppl. 1 (07/2014) ITU-T K.91 – Guide on electromagnetic fields and health
  • K Suppl. 4 (10/2015) ITU-T K.91 - Electromagnetic field considerations in smart sustainable cities
  • K Suppl. 9 (11/2017) 5G technology and human exposure to RF EMF

Prace w ramach ITU-T SG5, WP1/5, Q3/5 są kontynuowane i obecnie koncentrują się na tematach związanych z oceną ekspozycji ludzi w otoczeniu nowych systemów i technologii takich jak 5G, IoT, smart city, smart antennas itd.

Prace dotyczące PEM w ITU-R SG1 „​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​Spectrum Management”, WP1C „Spectrum monitoring” oraz SG6 ​​​​​​​​​​​​​​„Broadcasting Service”.   

W ITU-T opracowano dotąd jedno Zalecenie i jeden Poradnik dotyczące tematu PEM:

  • ITU-R BS.1698 (02/2005) - Evaluating fields from terrestrial broadcasting transmitting systems operating in any frequency band for assessing exposure to non ionizing radiation
  • Handbook “Spectrum Monitoring”, Chapter 5.6 on Non-ionizing radiation measurements

W ITU-D tematyka PEM jest rozpatrywana w ramach tematu Q7/2 „Strategies and policies concerning human exposure to electromagnetic fields".

  • Raport: Strategies and policies concerning human exposure to electromagnetic fields, 6th Study Period 2014-2017.


*Fryderyk Lewicki, kierownik Wydziału Rozwoju Dostępu Radiowego w Wydziale Anten i Kompatybilności Elektromagnetycznej Orange Polska we Wrocławiu, który od lat aktywnie pracuje w Sektorze Standaryzacji ITU-T, a w kadencji 2017-2020 przewodniczy pracom Working Party 1 „EMC, lightning protection, EMF” (Kompatybilność elektromagnetyczna, ochrona przed wyładowaniami, pola elektromagnetyczne) w Grupie Studiów 5 ITU-T.